☼ در هر گفتگویی نوعی تعامل اجتماعی صورت می گیرد، مانند گفتگوی پزشک با بیمار، و صحبت کردن در جلسۀ اداری. البته نحوۀ صحبت کردن، بر اساس بافتهای متفاوت یکسان نیست. ساختار این گفتگوها بر اساس الگوی ” من می گویم” ، “تو می گویی” است . این ساختار نیز برخاسته از نوعی تعامل بنیادی است که از آغاز زندگی می آموزیم و اغلب آن را به کار می گیریم .ساختار مذکور گفتگو نام دارد. در عرصۀ مکالمات حق صحبت کردن وجود دارد و عمل نوبت گیری انجام می شود. هر گاه اختیار صحبت کردن از پیش تعیین نشده باشد؛ شخص می تواند تلاش کند تا آن را در اختیار گیرد، این تلاش را نوبت گیری می گویند.
نوبت گیری کنش اجتماعی به شمار می رود و بر اساس نظام مدیریت مکالمه صورت می گیرد. نظام مدیریت مکالمه در اصل مجموعه عرفهایی است که برای کسب نوبت ، حفظ یا واگذار کردن آن به دیگران به کار گرفته می شود. افراد حاضر در گفتگو کسانی هستند که عرصۀ مکالمه را از طریق نوبت گیری حفظ می کنند. با یکدیگر همکاری دارند، به راحتی تغییر نوبت انجام می دهند و به طور مساوی در این عرصه شریک اند. در اکثر مواقع گفتگو شامل مشارکت دو نفر یا بیشتر است که با نوبت گیری، در هر زمان، تنها یکی از آنها صحبت می کند.
☼ نکته: سکوت طولانی بین نوبتها و همپوشی ( دو گوینده سعی دارند در یک زمان صحبت کنند) در گفتگوها مقبول نیست.
همپوشی: نخستین همپوشی زمانی رخ می دهد که هر دو گوینده شروع به صحبت کنند. بر اساس نظام مدیریت مکالمه ، بهتر است یکی از گویندگان توقف کند و اجازه دهد تا دیگری عرصۀ مکالمه را به دست گیرد. البته گاه همپوشی در مکالمه نشان دهندۀ نزدیکی و همبستگی آراء و ارزشهای دو طرف است.
سکوت طولانی: در گفتگوهای طولانی سخنگویان توقع دارند که مخاطبانشان نشان دهند که به حرفهای آنها گوش می دهند. برای این کار راههای متفاوتی وجود دارد. ارتباط کلامی و به کار بردن جملاتی در پاسخ به سخنان گوینده، لبخند زدن، تکان دادن سر ، حرکات چهره، استفاده از اصوات و واژه های مختلف مانند “عجب”، “آره”، ” اِ. ..” . این گونه پاسخها نشان می دهند که شنونده بحث را دنبال می کند و اعتراضی به گفته های گوینده ندارد. به کار گیری جملات و اصوات در گفتگوی تلفنی لازمتر تر است ، تا گوینده مطمئن شود که مخاطب هنوز به سخنان او گوش می دهد.
منبع:
جرج یول(1945)، کاربرد شناسی زبان ، ترجمۀ محمود عموراده مهدیجردی و منوچهر توانگر(1389)، تهران ، انتشارات سمت.